دستکند زیرزمینی سامن؛ گمشده در پیچ و خم اعتبار - استدیو مرینا

ایرنا: سامن باغ شهر کهن و زیبایی است که شهر زیرزمینی را در دل خود جای داده و کارشناسان میراث فرهنگی بر این عقیده اند که وسعت دستکند سامن حدود پنج هکتار باشد؛ در حالیکه گفته می شود تنها قسمت بسیار محدود و شاید حدود یک پانزدهم آن کاوش شده است و مابقی معطل اعتبار است.

قرار بود تا سرانجام سال گذشته مرحله نخست طرح گردشگری شهر زیرزمینی سامن برای بازدیدهای نوروزی آماده شود؛ وعده هایی که تا سرانجام تابستان 98 هم به درازا کشیده شد و طبق گفته میراث فرهنگی اعتبارات این حوزه با حذف از ردیف اعتبارات متوازن در بودجه امسال با چالش روبرو شده و به یک هشتم کاهش یافته است.

با این اوصاف دستکند سامن که سال 1384 به طور اتفاقی در جریان حفاری های فیبر نوری شرکت مخابرات کشف شد و تاکنون 6 فصل کاوش در این مجموعه انجام شده است، در انتظار جذب اعتبار برای ادامه کاوش و آماده سازی بخشی از این دستکند برای بازدید گردشگران منتظر خواهد ماند.

در حالی که به گفته کارشناسان، گردشگری حوزه ای بکر و ویژه در بین صنایع بزرگ جهان رتبه بندی و دستکندها به دلیل افزایش ماندگاری گردشگران، ظرفیتی بی نظیر شناخته می شوند، اما استان همدان هنوز نتوانسته آنگونه که باید و شاید از ظرفیت دستکندها برای جذب مخاطبان این حوزه استفاده کند.

هرچند مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان اظهار داشته است که این استان در برنامه ریزی منطقه ای، در منطقه سه آزمونه گردشگری چهار استان کرمانشاه، لرستان، همدان و ایلام است و طبق خط و مشی دولت تدبیر و امید، توجه به صنعت گردشگری محور نخست توسعه این استان بوده و فرمانداران نیز این موضوع را مد نظر قرار داده اند.

علی مالمیر با اشاره به جایگاه مهم دستکندهای این استان در توسعه صنعت گردشگری و جذب گردشگران، بهره برداری از مرحله نخست طرح گردشگری دستکند سامن را اولویت مهم امسال برشمرد و از پیگیری های مجدانه برای جذب اعتبارات در این زمینه خبر داد.

وی با بیان اینکه دستکندهای سامن و ارزانفود در قالب یک پایگاه تعریف شده اند افزود: اقداماتی که برای شهر زیرزمینی سامن انجام شده، به دلیل زیرزمینی بودن این ظرفیت تاریخی، هنوز مشهود نیست.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان ادامه داد: تاکنون افزون بر 10 میلیارد و 500 میلیون ریال اعتبار برای دستکند سامن هزینه شده که شامل کاوش، مرمت اضطراری بدنه ها و جداره های داخلی، نورپردازی، ساخت ویترین، مرمت اسکلت های انسانی، تملک ساختمان ورودی برای ساماندهی ورودی دستکند و ساخت و بازسازی ساختمان ورودی است.

مالمیر گفت: برنامه ریزی کرده بودیم که امسال مرحله نخست دستکند سامن به بهره برداری برسد، اما با محدودیت اعتبار روبرو شدیم و در حال پیگیری برای جذب اعتبار از پایتخت هستیم.

وی با اشاره به تلاش نمایندگان ملایر در مجلس شورای اسلامی و اختصاص اعتبار مورد نیاز توسط فرمانداری این شهرستان برای دستکند سامن اظهار داشت: هم اکنون حدود 80 درصد از طرح گردشگری دستکند سامن انجام شده و حدود 20 درصد آن شامل ورودی و خروجی دستکند و تجهیز باقی مانده است.

مالمیر گفت: بیش از 85 درصد ورودی دستکند سامن آماده است و تمام توانمان را به کار می گیریم تا مابقی کار نیز به اتمام برسد.

وی تاکید دارد: گام مهمی که برای دستکند سامن می توان برداشت تا در آینده این مجموعه مغفول نماند، مشارکتی است و باید جامعه محلی سامن به ویژه شهرداری و شورای اسلامی این شهر تمام تلاششان در راستای آزادسازی عرصه این مجموعه داشته باشند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان با اشاره به اینکه بخش اعظمی از دستکند سامن زیر منازل مسکونی مردم قرار گرفته تاکید کرد: تاکنون فقط ساختمان ورودی و مشاعات را کاوش کردیم و از نظر حقوقی نمی توانیم زیر ساختمان های مردم را کاوش کنیم.

مالمیر ادامه داد: باید شرایط به گونه ای فراهم و طرح های مختلفی همچون ارایه معوض به ساکنان خانه ها ارایه شود تا بتوانیم کاوش های دستکند سامن را توسعه دهیم.

باید به فکر توسعه کاوش های دستکند سامن بود

وی افزود: چنانچه ساختمان ورودی و خروجی دستکند سامن را به سامان و مرحله نخست را بهره برداری کنیم، کار عملا متوقف می شود، در حالیکه باید امکان کاوش را برای مراحل بعدی مهیا کنیم.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان نباید تمام توان را برای افتتاح این طرح صرف کرد، بلکه باید به فکر توسعه کاوش های دستکند سامن بود.

وی شهر زیرزمینی سامن را جاذبه مهمی برای توسعه صنعت گردشگری و تبدیل این مجموعه به مقصد گردشگری استان و شهرستان دانست و گفت: باید با توسعه این مجموعه شاهد ماندگاری گردشگران در شهر سامن باشیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همدان با اشاره به اقدامات و تبلیغات انجام شده برای دستکند سامن طی سال های گذشته و برگزاری همایش بین المللی دستکندها در استان ابراز امیدواری کرد: با بهره برداری از دستکندهای سامن و ارزانفود، ماندگاری گردشگران را به عنوان یک شاخص کلان در حوزه گردشگری استان ارتقا می دهیم.

مالمیر با بیان اینکه دستکندها می توانند حداقل نیم روز از وقت گردشگران را به خود اختصاص دهند افزود: طی سال های گذشته به ویژه همزمان با برگزاری رویداد همدان 2018 شاهد رشد خوبی در حوزه گردشگری استان بودیم.

سامن جزو طرح های اقتصاد مقاومتی ملایر

با این اوصاف دستکند سامن به اندازه ای از اهمیت بالایی برخوردار است که جزو طرح های اقتصاد مقاومتی شهرستان و در اولویت تکمیل قرار گرفته است و نمایندگان ملایر در مجلس شورای اسلامی، فرماندار ویژه این شهرستان، بخشدار سامن، امام جمعه، شهرداری و شورای اسلامی این شهر نیز تمام تاکیدشان افتتاح مرحله نخست طرح گردشگری دستکند سامن و گردشگر پذیر شدن آن است.

بخشدار سامن نیز در این زمینه تاکید دارد: دستکند سامن چندین سال نیمه کاره رها شده و با وجود پیگیری های هر ساله، اما پیشرفت طرح نتیجه مطلوبی نداده است.

مصطفی عبدالملکی خواستار اتمام طرح گردشگری دستکند سامن و فراهم شدن امکان بازدید گردشگران از این مجموعه شد تا مردم این شهر بتوانند از سود و عواید آن بهره مند شوند.

در این بین شهرداری و اعضای شورای اسلامی شهر سامن نیز تمام هم و غمشان را بر تکمیل مرحله نخست طرح گردشگری شهر زیرزمینی سامن گذاشته اند و خواسته اول و آخرشان از میراث فرهنگی گردشگر پذیر شدن این مجموعه است.

با وجود تمامی اقدامات خوب انجام شده در دستکند زیرزمینی سامن و جلوگیری از تخریب و آسیب های احتمالی به این مجموعه که در تاریخ 27 فروردین سال 1387 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد، امید می رود که راه طلایی ورود گردشگران به این مجموعه پُر رمز و راز هموار شود و این بستر ناب و مهیا بتواند روی خوشش را به گردشگران نشان دهد.