ناسا در پی انتشار عمومی همه داده های جیمز وب - استدیو مرینا

به گزارش اسپیس، تلسکوپ فضایی جیمز وب در ماه ژوئیه، با انتشار اولین تصاویر با کیفیت علمی خود، جهان را متحیر کرد. با این وجود، در حال حاضر، عموم مردم تنها اجازه دارند بخشی از داده هایی را که از طریق این تلسکوپ جمع آوری می شود، مشاهده کنند. به همین دلیل رقابتی پر هیجان برای به دست آوردن فرصت مطالعاتی از این رصدخانه مداری به وجود آمده است و برندگان این رقابت می توانند به انجام مشاهدات با استفاده از وب بپردازند و فرصتی یک ساله برای تجزیه و تحلیل داده ها پیش از انتشار در اختیار داشته باشند. اما ناسا در حال بررسی امکان تغییر این سیاستگذاری و ارائه داده های نو این تلسکوپ 10 میلیارد دلاری به جهانیان است. البته که دانشمندان در این مورد اختلاف نظر دارند.

الساندرا آلویسی(Alessandra Aloisi)، رئیس دفتر ماموریت علمی در موسسه علمی تلسکوپ فضایی(STScI) در مریلند، که هم تلسکوپ فضایی جیمز وب و هم تلسکوپ فضایی هابل را اداره می کند، به اسپیس گفته است: این موضوع کاملاً بحث برانگیز است. زیرا هر دو راه حل مزایا و معایب خود را دارند.

بحث در مورد تغییر این سیاست ها پس از ارائه دستورالعملی از سوی دفتر سیاست علم و فناوری کاخ سفید در ماه اوت شروع شد. براساس این دستورالعمل تحقیقات منتشر شده براساس داده های بودجه فدرال باید تا انتها سال 2025 به صورت رایگان در دسترس عموم قرار بگیرند. ناسا اکنون در نظر دارد تا یک گام فراتر برود و تمام داده هایی که بودجه آنها را فراهم می کند را بدون اتلاف وقت در دسترس عموم قرار دهد. بنابراین موسسه علوم تلسکوپ فضایی از دانشمندان خواسته تا نظرات خود را در این مورد به اشتراک بگذارند.

عمومی کردن فوری داده های جیمز وب، برای مثال می تواند بر مبنای استفاده اخترشناسان از سرور پیش چاپ arXiv.org باشد، جایی که عموم مردم می توانند آخرین تحقیقات علمی را به صورت رایگان، بدون نیاز به خرید اشتراک مجلات گران قیمت مطالعه کنند. آلویسی گفت: کل جامعه نجومی بیشتر و بیشتر به سمت دسترسی آزاد می روند.

اما به رغم انتشار مداوم عناوین مختلف در مورد رصدهای جیمز وب، طبق گفته مجله ساینس(Science)، تنها حدود یک چهارم از رصدهای برنامه ریزی شده این تلسکوپ در یک ساله اول، بلافاصله منتشر می شوند و 75 درصد به جای مانده غیر قابل دسترس به جای مانده اند.

آلویسی گفت که در دسترس قرار دادن فوری داده های جیمز وب می تواند درهای نوی از علم را به روی محققانی بگشاید که منابع لازم برای درخواست فرصت رصدی با تلسکوپ وب را ندارند. علاوه بر آن دانشمندانی که برای مشاهدات نو برنامه ریزی می کنند، داده های بیشتری در اختیار خواهند داشت که به طور بالقوه روند علمی کار را سرعت می بخشد.

در نهایت، اگرچه اکتشافات به داده های واقعی متکی هستند، اما اشخاص باید ایده پشت جمع آوری این داده ها را مطرح کنند و دانشمندان عموماً می خواهند که ایده های خود را مستند کنند. دوره یک ساله دسترسی انحصاری به داده های جیمز وب کافی است تا تیم های تحقیقاتی پشت این پروپوزال ها بتوانند خود در ابتدا یافته هایشان را منتشر کنند.

آلویسی گفت: منظور این است که افرادی که یک ایده علمی دارند و داده ها را دریافت می کنند، باید یک دوره زمانی در اختیار داشته باشند که در طول آن نگرانی از بابت سرقت داده ها و سرقت ایده شان نداشته باشند.

این فرصت انحصاری همچنین به اخترشناسان زمان کافی می دهد تا تجزیه و تحلیل های خود را با دقت بیشتری انجام دهند. این یکی دیگر از آسیب های احتمالی است که تغییر سیاست ناسا ممکن است به همراه داشته باشد.

آلویسی گفت: برخی افراد ادعا می کنند که این کار ممکن است منجر به افت کیفیت فعالیت های علمی شود، زیرا افراد عجله دارند تا پیش از فاش شدن مقاله آن را منتشر کنند.

تغییر فرهنگ

آلویسی گفت، ناظران جیمز وب دسترسی انحصاری یک ساله خود را حداقل برای یک سال و نیم آینده حفظ خواهند کرد، زیرا موسسه علمی تلسکوپ فضایی در حال حاضر دریافت درخواست ها برای دومین سال علمی جیمز وب را شروع کرده و دومین سال از رصدهای علمی وب در ماه ژوئیه آینده شروع خواهد شد. علاوه بر این، ناسا پیش از این با شرکای خود در این ماموریت یعنی آژانس های فضایی اروپا و کانادا، به صورت کتبی توافق هایی داشته است که در آنها یک دوره انحصاری یک ساله معین شده است. هرگونه تغییر در رویه های مدیریت داده های تلسکوپ جیمز وب مستلزم تعدیل آن توافق نامه ها است.

آلویسی گفت: این موضوع یک شبه اتفاق نمی افتد و حذف دسترسی انحصاری به طور کلی به احتمال زیاد در یک لحظه اتفاق نخواهد افتاد. من گمان می کنم که این کار تدریجی تر از تبدیل ناگهانی 12 ماه انحصار به صفر باشد.

او اضافه کرد که موسسه علمی تلسکوپ فضایی سابقه موفقیت آمیزی در ایجاد چنین تغییراتی در سیاست ها داشته است.

در سال 2018، این موسسه بررسی درخواست های ناشناس از سوی دانشمندان برای استفاده از هابل را آزمایش کرد و امید می رفت که این کار باعث افزایش تنوع در رصدگران منتخب شود. اگرچه نگرانی هایی مبنی بر اینکه ستاره شناسان در این صورت نمی توانند بر تجربه شخصی خود در درخواست ها تاکید کنند، یا اینکه ممکن است فردی فاقد صلاحیت بتواند زمان رصدی را به دست آورد نیز وجود داشت.

آلویسی گفت: بررسی دوگانه درخواست های ناشناس در ابتدا بسیار بحث برانگیز بود، اما موسسه به آن پایبند بود، ما راهی برای انجام آن پیدا کردیم، آن را اجرا کردیم و اکنون به استانداردی در نحوه بررسی درخواست ها تبدیل شده است.

این موسسه همچنین دوره های انحصاری برای مشاهدات هابل تنظیم کرده است. هنگامی که این تلسکوپ در سال 1990 به فضا پرتاب شد، دانشمندانی که فرصت استفاده از هابل را به دست آورده بودند، مانند رصدگران امروزی جیمز وب، یک فرصت رصدی یک ساله داشتند. اما موسسه تصمیم گرفت این دوره را برای رصدهایی که از اواخر سال 2017 شروع می شدند به شش ماه کاهش دهد و این کار نیز نگرانی هایی از سوی ستاره شناسان برانگیخت.

آلویسی می گوید: اکنون که ما این تغییر را انجام داده ایم، هیچ کس آن را به خاطر نمی آورد. همه چیز مثل قبل به آرامی پیش می رود. او همچنین گفت که اگرچه روند رسمی برای ثبت شکایات اخترشناسان در مورد لو رفتن مقالات وجود ندارد، اما این موسسه شاهد افزایش گزارش های غیررسمی در این مورد نبوده است.

آلویسی همچنین بر این باور است که موسسه علمی تلسکوپ فضایی می تواند حد وسطی بین اعطای یک دوره انحصاری یک ساله و دسترسی عمومی فوری ایجاد کند. برای مثال ایجاد راهی که اخترشناسان طی آن بتوانند در درخواست خود اعلام کنند که می خواهند دوره انحصاری خود را حفظ کنند یا خیر. این موسسه همچنین می تواند سیاستی وضع کند که دانشمندان را ملزم به انتشار مقاله بر اساس داده های تازه کند.

اما به گفته آلویسی، آنچه که از همه بیشتر به آن نیاز داریم تغییر در شیوه رفتار ستاره شناسان است.

او در این مورد توضیح داد: ما باید فرهنگی ایجاد کنیم که در صورت حرکت به سوی داده هایی با دسترسی آزاد، اعضای جامعه نجومی به یکدیگر احترام بگذارند و کاری که سایرین انجام می دهند را تکرار نکنند.