زندگی مرموز در قلعه پیرزن! - استدیو مرینا

پریسا امیرقاسم خانی/ نام قلعه پیرزن از قلعه دختر آمده است؛ درباره قدمت قلعه پیرزن لواسان سند مکتوب و موثقی وجود ندارد، ولی آن طور که شواهد نشان می دهد بسیاری از قلعه ها در دوره ساسانیان به نام قلعه دختر خوانده می شدند و مظهر الهه آب بودند، آن موقع پیرزن به معنای جای بالاتر از پرواز عقاب یا خردمند و دانا بوده است

بعضی اسامی در محله ها ناخودآگاه کنجکاوی و ماجرا جویی مخاطب را بر می انگیزد و نگاه ها را به سمت خود می کشاند.

یکی از این نام ها متعلق به قلعه ای تاریخی در روستای کند از محله لواسانات است. نام این قلعه تاریخی، قلعه پیرزن است که جزو آثار تاریخی و هویتی محله به شمار می رود. شنیدن داستان آن و اینکه چرا قلعه پیرزن خوانده می گردد از زبان محلی ها جالب و شنیدنی است.

دیوار به جا مانده از قلعه: برای رفتن به قلعه پیرزن، باید از شرق تجریش به سمت لواسان حرکت کنید. بعد عبور از بلوار لواسان، سمت چپ، به خیابان شهید اسدیان می رسید. خیابانی که از قدیم الایام به جاده کند معروفیت داشته و روستایی به همین نام در ابتدای آن واقع شده است که به 2 بخش کند علیا و سفلی تقسیم می گردد.

رستوران های روباز مشهد

رستوران نزدیک حرم مشهد

فهرست وسایل سفر به مشهد با اتوبوس

قلعه تاریخی پیرزن در روستای کند علیا واقع شده، و مسیر قلعه بخشی ماشین رو و بخشی پیاده رو است. مسیر ماشین رو از جاده خاکی به نام اشکسته می گذرد. هنگام عبور از اشکسته باغ های سر سبز روستای کند را می بینیم. مسیر پیاده رو کوهستانی است و پیاده روی در آن برای رسیدن به قلعه حدود 3 ساعت طول می کشد.

قلعه در بالاترین نقطه و ارتفاع 3200 متری از سطح دریا واقع شده است. روبه روی قلعه پیرزن، قلعه تاریخی ساکا قرار گرفته و مسیر پیاده روی قلعه پیرزن سنگلاخی و تقریباً صعب العبور است. وقتی همراه راهنما به قلعه رسیدیم با دیواری سنگی روبه رو شدیم که حدود 7 متر ارتفاع و 5 متر عرض و یک متر قطر داشت.

این دیوار در حقیقت تنها بخشی از قلعه تاریخی پیرزن است که به جای مانده است. جنس دیوار سنگی از ساروج و سنگ است. در وسط دیوار دریچه ای به میزان 70 در 70 سانت وجود دارد. از داخل دریچه عظمت کوه ها پیداست و پشت سر، شهر لواسان زیر پایتان واقع شده است.

به فاصله 10 متری و پایین تر از قلعه، حوضچه ای سنگی خالی از آب است، که گویا در زمان های دور پر از آب بوده است. حوضچه 2 متر طول، یکی و نیم متر عرض و یک متر ارتفاع دارد. سنگ های داخل حوضچه در نگاه اول شبیه کاشیکاری است که گویا گذشت قرن ها آن را ساییده، ولی هنوز نشانه ای از کاشیاری در آن دیده می گردد. در ارتفاعات قلعه پیرزن، زندگی به طرز عجیب و مرموزی جریان دارد.

پرستشگاه زرتشتیان: بسیاری قدمت قلعه پیرزن را هزاران سال پیش می دانند. در اسناد تاریخی و در سفر نامه ناصرخسرو نام قلعه پیرزن آمده است. نادر ضرابیان، از اهالی قدیمی لواسان و کارشناس تاریخی و فرهنگی در این باره می گوید: نام قلعه پیرزن از قلعه دختر آمده است.

درباره قدمت قلعه پیرزن سند مکتوب و موثقی وجود ندارد، ولی آن طور که شواهد نشان می دهد بسیاری از قلعه ها در دوره ساسانیان به نام قلعه دختر خوانده می شدند و مظهر الهه آب بودند. آن موقع پیرزن به معنای جای بالاتر از پرواز عقاب یا خردمند و دانا بوده است.

بنابراین به نظر می آید قلعه پیرزن، جای خاص و مقدسی در دوره ساسانیان و قبل از اسلام بوده که پرستشگاه و معبد زرتشتیان به شمار می رفته و به این دلیل که نام آن مونث است، می تواند مانند سایر قلعه دخترهای دوره ساسانیان، مظهر الهه آب باشد. آن موقع مردمانی زرتشتی کنار قلعه و در همین روستای کند می زیستند که به کشاورزی مشغول بودند و این قلعه عبادتگاه آنها به شمار می رفته، آب نیز میان کشاورزان زرتشتی از اهمیت بالایی برخوردار بوده، برای همین قلعه نیز می تواند الهه آب به شمار برود. ضرابیان، در ادامه می گوید: چون قلعه در بلندی قرار داشته و راه دسترسی به آن صعب العبور است، بنابراین باید به وسیله دولتی های آن موقع ساخته شده باشد.

در میان محلی ها روایت های متفاوت ولی شنیدنی از قلعه پیرزن وجود دارد که بیشتر شبیه افسانه است. عده ای می گویند زمانی در قلعه، پیرزنی زندگی می نموده، برای همین به قلعه پیرزن معروفیت پیدا نموده و عده ای می گویند قلعه پیرزن محل دیده بانی اشرار بوده و بعضی می گویند شکل قلعه از دور شبیه پیرزنی در حال قلیان کشیدن است. ولی آنچه معین است وجود دیوارساروجی و سنگی به جای مانده از قلعه است هنوز بعد از گذشت سال ها همچنان محکم و قوی به جای مانده است.

محل استراحت چوپانان و کوهنوردان: بسیاری از اهالی کند و لواسان نام قلعه پیرزن را شنیده اند، ولی هنوز آن را ندیده اند. اهالی قدیمی محله می گویند: از زمانی که به یاد دارطم قلعه پیرزن به دلیل راه صعب العبورش، محل رفت وآمد اهالی نبوده و کمتر کسی به آنجا رفت وآمد می نموده و هنوز هم همینطور است. برای همین قلعه پیرزن میان اهالی به جایی دور افتاده و گاهی ترسناک معروفیت دارد.

اطراف قلعه پیرزن از سال ها قبل آن طور که به یاد می آوریم محل استراحت چوپانان روستا بوده، گاهی نیز سبزی کن های کوهی یا شکارچیان و کوهنوردان به این محل می رفتند. شنیده ایم که بعضی از ماجراجویان گنج نیز به قلعه پیرزن می رفتند و گاهی به حفاری در اطراف قلعه می پرداختند، ولی هیچ گاه گنجی در قلعه پیرزن پیدا نشده است.