مریض خانه ای که میسیون آمریکایی برای ناصرالدین شاه ساخت - استدیو مرینا

جهت دریافت خدمات پتینه کاری ساختمان با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. هر گونه خدمات رنگ آمیزی با تکنیک های مدرن پتینه کاری را به ما بسپارید.

این کتاب براساس سه دوره مسافرت به شرق فراهم شده است و در دو بخش تنظیم شده است. سه فصل نخست شامل خاطرات و تجربیات در مناطق ناامن کردستان و هفده بخش دیگر به طور اعم به ایران مربوط خواهد بود. در این کتاب راستا حرکت از روی نقشه ضمیمه مشخص است. یادداشت هایی که فصول مختلف از روی آن ها تنظیم شده با دقت تمام تجدیدنظر شده است و تا آنجا که ممکن بوده مورد رسیدگی و اصلح قرار گرفته است.

در مقدمه کتاب آمده است: اگر مولف در ارائه یک مطالعه جالب و کامل از زندگی متنوع شرقی توفیق چندانی نیافته است، تنها به این علت است که به قول معروف طبیب محرم اسرار است و تا حدود امکان لب های طبیب باید مهر و موم باشد. با این ترتیب پرواضح است که نویسنده ترجیح می دهد حتی داستانی بی مزه و بی روح را بیان کند تا اینکه اطلاعات و اسراری که با تکیه بر اعتبار و اعتماد حرفه اش به دست آورده افشا کند.

اولین اتاق جراحی ایران

این کتاب پس از مقدمه مترجم به کرد و همسایه نسطوری اش، در میان راهزنان کردستان، شرایط زندگی در طول مرزهای ایران و ترکیه، به طرف تهران، پایتخت شاه، حومه تهران، تبریز و ولایات غربی، قم، سلطان آباد و همدان، وضع جغرافیایی و تأثیر آن بر مردم، زبان، مذهب و فلسفه در ایران، زندگی در میان اعزه و اعیان، در میان مستمندان، میسیون های پزشکی در ایران، میسیون های آمریکایی و تحولات اجتماعی ایران، تجارت، صنایع و قوانین، حکومت ایران، قتل ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و مشروطه، محمدعلی میرزا (شاه) و تحولات سیاسی در ایران و جنبش ترقی خواهانه می پردازد.

دکتر ج. گ. ویشارد به سال 1891 برای خدمات پزشکی به مناطق مختلف کردستان رفته که تفصیل آن در سه بخش اول این کتاب آمده است. میسیون آمریکایی به سال 1887 (1266 شمسی) زمینی در تهران برای تأسیس مریض خانه خریداری نموده بود که ناصرالدین شاه هم نسبت به این اقدام علاقه زیادی از خود نشان داد. پس فرمان مبنی بر اجازه ساختمان صادر کرد. اما این فرمان شامل شرایطی بود که قبول آن برای میسیون میسر نبود. از جمله شرایط یکی این بود که مؤذنی از طرف بیمارستان استخدام گردد که در ساعت های مشخص مردم را به نماز و عیادت بیماران دعوت کند و نیز تأکید داشت که زنان در بیمارستان پذیرفته نشوند. صدور این فرمان باعث شد که تأسیس بیمارستان چند سالی به تعویق افتد. بالاخره امین الدوله نخست وزیر به اطباء اطمینان داد که حاضر است فرمان شاه را ملغی ساخته، خود مسئولیت کامل عدم اطاعت از آن را برعهده گیرد.

با این توافق ها از آمریکا تقاضا شد که پزشک قابلی برای اداره بیمارستان استخدام و به تهران اعزام گردد. در پاسخ آن درخواست دکتر ویشارد پس از دو سال خدمات طبی در مغرب ایران به پایتخت انتقال یافت. بیمارستان امریکایی در تهران در پائیز سال 1883 رسما به دست این طبیب گشایش یافت. از این تاریخ امور مریض خانه به طرز رضایت بخشی اداره شد و شاه نیز از خدماتی که توسط آنان انجام می گرفت، تقدیر کرد. مهارت زیادی که دکتر ویشارد در امور پزشکی، خاصه در جراحی داشت، اعتبار بیمارستان را در انظار مردم بالا برد. این طبیب علاوه بر اداره بیمارستان، کلاسی نیز برای تربیت اطباء ایرانی تاسیس کرد.

در سال 1904 بیماری وبا مجدداً در ایران شیوع یافت. برای مبارزه با آن، میسیون پزشکی از ایرانیانی که توانایی داشتند، استمداد کرد و آنان نیز به قدر توانایی خویش از هیچ گونه یاری و همراهی دریغ نکردند. برای مداوای بیماران سه مرکز در تهران و یکی در تجریش دایر شد. دکتر ویشارد رساله ای نوشت و اقداماتی را که برای پیشگیری از این بیماری ضرورت داشت، به تفصیل شرح داد. کارکنان میسیون با گاری هایی که اجاره نموده بودند، در کوچه های شهر در جستجو بودند و بیماران را به مراکز طبی انتقال می دادند. پس از چندی بیمارستان امریکایی در همدان، رشت، مشهد، کرمانشاه و تبریز نیز گشایش یافت. دکتر ویشارد تا سال 1910 (1289 شمسی) در تهران خدمت کرد، که در آن سال از طرف میسیون متقاعد شد و به امریکا بازگشت.

ویشارد در معاینات پزشکی و سرکشی به بیماران، بعضی دانشجویان را سهیم نموده و با خود می برده است تا از نزدیک تجربه نمایند و ظرافت های کار را دریابند. همچنین جزوه هایی برای آشنا شدن مردم با بیماری و نحوه مصون ماندنشان منتشر کرد که در روزنامه وقایع الاتفاقیه هم اعلان می شده است. اگر در شهرستانی بیمارانی بودند و نیاز به یاری داشتند، از دانشجویان مطلع و افراد مطلع، بدان محل روانه می کرد و تا حد توان به آنان یاری می رساند. نخستین سالن تشریح و کالبدشکافی و اولین تجربه بیهوش کردن بیماران برای مرحله جراحی را نیز او با موفقیت انجام داد و هم بیرون آوردن سنگ مثانه و عمل موفقیت آمیز توسط او صورت گرفت.

سال های زندگی در میان گروه های مختلف ایرانی به او فرصت مناسبی داد که فارسی را به خوبی فرا گیرد و به مرحله ای رسید که آموزش دروس پزشکی را به زبان فارسی انجام داد؛ زندگی در سرزمینی پرماجرا و متنوع با شرایط فرهنگی متفاوت از محصولات گرراستای و سردسیری و تنوع نژادها و قبایل گوناگون و سلیقه های مختلف... او که معلم طب و جراحی بود، در امور اجتماعی و توسعه هم نقشی داشت. حتی چغندرقند را به ایران آورد و کاشت و فعالیت در این زمینه را سامان داد.

بیمارستان میسیونری آمریکایی

در بخشی از کتاب آمده است: به یاد دارم روزی وارد یکی از این جماعت ها شدم و مهمان کشیشی بودم. به من گفت هر چه کتاب در جهان وجود دارد مطالعه نموده است. از او سوال کردم گمان می نماید چند کتاب در جهان وجود دارد. جواب داد سه کتاب موجود است و بعد با غرور مرا به طرف کتابخانه اش راهنمایی کرد. در دهکده ای دیگر فقط یک کتاب وجود داشت، اما کشیش بیشترین استفاده را از آن می کرد. سه شاگرد داشت و برای درس دادن به آن ها کتاب را روی زمین در جلو راهب قرار می داد، یک پسر سمت راست، یکی سمت چپ و دیگری روبه روی معلمش نشسته بودند. این نفر سوم آموخته بود که کتاب را وارونه بخواند و می گفت خواندن کتاب از هر طرف دیگر برایش مشکل است.

یکی از خدمات مریض خانه او، به داد مردم رسیدن در وبای سال 1904 بود که روایت آن، شاید یکی از مهم ترین فرازهای این کتاب باشد: در سال وبایی 1904 مریض خانه عظیم ما در شرق تهران، که انواع گوناگون بیماران را می پذیرفت، به وبایی ها اختصاص یافت و خانه ای را در غرب تهران برای سایر بیماران در نظر گرفتیم و یک محل هم در شمیران بنیاد یافت. این سه مرکز و همچنین پزشک خانه ای که در بخش یهودی نشین شهر قرار داشت، یک ماه بدون وقفه شب و روز در تلاش بودند و بالاخره تا حدودی شیوع بیماری کنترل شد.

برای اجرای چنین طرح حیات بخشی، تلاش های ما در سه جهت با جدیت دنبال می شد؛ جلوگیری از گسترش بیشتر بیماری، مراقبت دقیق از مبتلایانی که به مریض خانه رو می آوردند و سرکشی و کنترل خانه ها ... گشت زدن در شهر برای پیدا کردن و حمل اجساد مبتلایان، یکی از حساس ترین اموری بود که انجام می دادیم، که البته از جانب تعداد قلیلی از مردم مورد سرزنش و اعتراض هم قرار گرفتیم. عده ای بر ما خرده می گرفتند که این بلا از جانب خداوند نازل شده است، شما چه کسی هستید که دخالت می کنید، شما نه می توانید مانع آن بشوید و نه قادر خواهید بود اراده خداوند را تغییر دهید. اما دولت و سایر مقامات متنفذ به شدت از ما جانب داری می کردند و آن موقع که کار ما خاتمه یافت و برای مردم روشن شد که ما انگیزه ای جز خدمت و نوع دوستی نداشتیم تمامی آن انتقادها و ایرادات بدل به گرم ترین و صمیمنانه ترین قدردانی ها و تشکرات شد. (ص 188)

کتاب بیست سال در ایران: روایت یک زندگی در دوران سه پادشاه قاجار نوشته جان ویشارد با ترجم علی پیرنیا در 308 صفحه، شمارگان 700 نسخه و بهای از سوی مؤسسه آبی پارسی، پل فیروزه منتشر شد.