مسجد امام اصفهان از لیست یونسکو خارج می گردد؟ - استدیو مرینا

به گزارش اعتماد، علیرضا ایزدی، ضمن آنکه نسبت به تاثیر بازسازی غیراصولی در بسیاری گنبد های تاریخی ابراز نگرانی کرد، گفت که آسیب های بازسازیی حتی در گنبد سلطانیه زنجان هم رخ داده است.

مسجد جامع عباسی، مهم ترین مسجد تاریخی اصفهان و یکی از مساجد میدان نقش دنیا است که در دوران صفوی ساخته شد و از بنا های مهم معماری اسلامی به شمار می رود و از باب معماری، کاشیکاری و نجاری از آثار بی نظیر قرن یازدهم هجری است. مسجد جامع عباسی 15 دی 1310 با شماره ثبت 107 به عنوان یکی از آثار ملی ایران و در سال های بعد، همراه با میدان نقش دنیا، به عنوان یکی از میراث دنیای یونسکو ثبت شد.

بازسازی ویرانگر

اواخر اردیبهشت سال جاری، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری استان اصفهان بیان کرد که عملیات بازسازی 11 ساله گنبد بزرگ مسجد جامع عباسی به انتها رسیده است.

این گنبد که به واسطه تعداد 500 هزار قطعه کاشی به کار رفته در نمای بیرونی، بزرگ ترین گنبد کاشی کاری مسجد دنیا به شمار می آید از سال انتهای دهه 1380 تحت بازسازی نهاده شد تا ترک های گنبد مرتفع گردد.

اردیبهشت سال جاری و بعد از جمع آوری داربست های نصب شده بر بدنه گنبد، تصاویری که از گنبد بازسازی شده منتشر شد، نشان می داد که سطح بیرونی گنبد در محل ترک ها، دچار چین خوردگی است علاوه بر آنکه کاشی های بازسازی شده در نمای بیرونی گنبد دچار تغییر رنگ و حتی تفاوت نسبت به کاشی های همجوار بود.

علاوه بر این، تصاویر منتشر شده نشان می داد که گنبد مسجد 400 ساله جامع عباسی، متاثر از تحمل وزن داربست هایی که به مدت 14 سال بر سطح این گنبد نصب بوده و بعلاوه به علت رعایت نشدن اصول بازسازی، در بخش هایی دچار فرورفتگی شده علاوه بر اینکه حالا نیمه گنبد با نیمه دیگر آن اختلاف قرینگی کاملا محسوس دارد.

در پی مشاهده ایرادات جدی در بازسازی این گنبد تاریخی، فعالان میراث فرهنگی و استادان بازسازی انتقاد های فراوانی نسبت به بازسازی غیراصولی این میراث ملی شروع کردند، اما در همان زمان، مدیر پایگاه میراث دنیای نقش دنیا اصفهان اظهارات کارشناسان و منتقدان و فعالان میراث فرهنگی نسبت به آسیب های رخ داده در نمای بیرونی این مسجد تاریخی بر اثر بازسازی غیراصولی را بی ربط دانست در حالی که ایزدی در همان زمان در گفت وگویی که با خبرنگار ایلنا داشت گفت: شیوه های بازسازیی که تا به امروز انجام داده ایم خالی از اشکال نبوده و نیست. بیش از 13 سال است که مسجد امام با شکل و شمایل کنونی و با داربست های متعدد دیده می گردد.

تا زمانی که داربست ها پابرجا باشند، خطای دید نیز وجود خواهد داشت. این احتمال را می دادم که ممکن است چین خوردگی هایی در گنبد وجود داشته باشد، چراکه از سال های 1320 تا به امروز، فصل های مختلفی بازسازی روی این گنبد رخ داده است.

بخشی از این بازسازی ها فنی و دقیق نبود. نمی دانیم دقیقا در چه دوره ای اشتباهات بازسازیی که اکنون شاهد هستیم، رخ داده است. بعضی از منتقدین بر این باور هستند که سازه دچار مشکل است درحالی که نباید از تاثیر خشکسالی اصفهان که در مرکز شهر تاثیر های فراوان گذاشته، غافل شد.

فرونشست در بسیاری از نقاط شهری اصفهان مشهود است و حتی در ساختمان های جدیدالاحداث نیز مشهود است. این تهدید که صرفا متوجه مسجد امام نیست بلکه بسیاری از گنبد های تاریخی را دربرمی گیرد، نباید فراموش کرد که بسیاری از گنبد های تاریخی کشور به لحاظ بازسازیی دچار مشکل هستند. در گنبد سلطانیه و بسیاری از بقاع با مشکل کاشی، ریزش کاشی و نقوش آن ها روبرو هستیم.

کمی بعد از خبرساز شدن بازسازی غیراصولی و آسیب های جدی بر پیکر یکی از زیباترین بنا های تاریخی ایران، سیدمحمد بهشتی؛ رییس اسبق سازمان میراث فرهنگی هشدار داد که با تخریب و بازسازی غیراصولی که موجب تخریب گنبد مسجد جامعه عباسی اصفهان شده، این اثر تاریخی ممکن است از لیست یونسکو خارج گردد.

بهشتی در تبادل نظر با صدای میراث و دیده بان ایران گفت: اگر در بحث بازسازی آثار به ثبت رسیده در لیست میراث دنیای، اقدامات انجام شده برخلاف ضوابط و اصول علمی باشد، این خطر وجود دارد که آن اثر تاریخی کشورمان در زمره آثار دنیای در معرض خطر قرار بگیرد و این رخداد یک آبروریزی برای کشور خواهد بود.

گزارش فاجعه به عزت الله ضرغامی؛ وزیر میراث فرهنگی هم رسید و ضرغامی خواهان شرح از مسوولان اداره میراث فرهنگی استان اصفهان شد که اداره میراث فرهنگی استان اصفهان هم تایید کرد که خطای بازسازیی در بازسازی گنبد مسجد امام اصفهان رخ داده و پیمانکار بازسازی گنبد مکلف به رفع کردن ایرادات و تحویل گنبد مسجد جامع عباسی اصفهان به صورت دقیق و بدون ایراد است.

اواخر مرداد، معاون میراث وزارت میراث فرهنگی، در احکامی جداگانه، اسکندر مختاری، سید مرتضی فرشته نژاد، مهرداد حجازی و علیرضا ایزدی را به عنوان اعضای شورای عالی نظارت برحفظ و بازسازی میراث فرهنگی منصوب کرد. وظیفه اصلی اعضای این شورا، آنالیز شرایط بازسازی گنبد مسجد جامع عباسی و رسیدگی به قصور احتمالی در بازسازی گنبد بود.

هفته گذشته، مهدی طغیانی؛ نماینده مردم اصفهان در مجلس، از آنالیز و جمع بندی گزارش مرکز پژوهش های مجلس درخصوص اقدامات انجام شده در بازسازی گنبد مسجد جامع عباسی اطلاع داد و بیان کرد که اقدامات انجام شده در بازسازی این گنبد، غیراستاندارد و خارج از عرف و علم بازسازی بوده و باید سریع تر متوقف گردد.

طغیانی در صفحه رسمی خود در اینستاگرام ضمن ارایه تصویری از گنبد مسجد جامع عباسی همراه با تیتر نوسازی به جای بازسازی! و بعلاوه تصاویر از متن تذکر وی به وزیر میراث فرهنگی، نتیجه بازسازی گنبد مسجد جامع عباسی را در چهار بند منتشر کرد و نوشت: اقدامات انجام شده بازسازی نبوده، بلکه نوسازی است.

از 160 سال پیش تا سال 1389 هیچ گونه تغییری بر کاشی های شکم گنبد رخ نداده بود، اما در بازسازی اخیر کاشی های شکم گنبد نیز تخریب و تعویض شده است. طرح یا طرح های بازسازیِ کارشناسی شده که به وسیله کمیته یا شورای فنی تایید گردد اصلا وجود نداشته! طرح مطالعاتی صحیحی برای بازسازی انجام نشده و درواقع سلیقه فردی یا گروهی در این امر دخیل بوده است.

درخصوص اجرای طرح نیز متاسفانه نظارت مناسبی صورت نگرفته است. عدم وجود طرح جامع بازسازی، طولانی شدن فرآیند اجرا، تغییرات مدیریتی و نبود نگاه کارشناسی ازجمله دلایل عدم نظارت است. کیفیت مواد و مصالح به کار رفته و رنگ و شکل نقوش آن با کاشی های قدیمی همخوانی ندارد و متاسفانه در این زمینه نظارتی نیز وجود نداشته است. بنابراین در کل می توان گفت که اقدامات انجام شده در بازسازی گنبد غیراستاندارد و خارج از عرف و علم بازسازی بوده و باید سریع تر متوقف گردد.